پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان یا «استئوپروز» به کاهش توده استخوانی و ضعیف و سست شدن بافت استخوان گفته می شود، این حالت سبب می شود استخوان ها نازک و شکننده شده با کوچکترین ضربه و یا حتی خود به خود می شکنند. در حقیقت کاهش همزمان هم در بخش معدنی و هم آلی استخوان اتفاق می افتد.

مهمترین عارضه استئوپروز شکستگی لگن است. در دهه های سوم تا پنجم در مردان و در سنین قبل از یائسگی در خانم ها یک کاهش دانسیته اتفاق می افتد.

استئوپروز دو نوع است:

نوع مرتبط با سن: در خانم ها و آقایان به دلیل پدیده پیری رخ می دهد و در سنین بالاتری نسبت به یائسگی اتفاق می افتد و غیر از شکستگی مچ دست و لگن, استخوان بازو و ساق را هم شامل می شود. در این مورد قشر استخوان و محتویات داخل استخوان متناسب با هم کم می شوند.

نوع بعد از یائسگی: باعث شکستگی مهره و و مچ دست می شود. در این نوع محتویات داخل استخوان بیشتر از قشر خارجی استخوان تحلیل می رود و پوکی استخوان نسبت به سن بسیار پیشرفته تر است.

علائم استئوپروز چیست؟

پوکی استخوان عموما بی علامت است مگر آنکه عارضه ای اتفاق بیفتد.

شکستگی مهره ها حتی با عطسه کردن سرفه و یا خم شدن به جلو رخ می دهند.

شایع ترین مهره هایی که منجر به شکستگی می شوند مهره های پایین سینه ای و بالایی کمر است. گاهی ممکن است شکستگی مهره ها بی علامت باشد و فقط به صورت قوز و کاهش قد خود را نشان دهد.

عوامل خطر استئوپروز چه هستند؟

زنان و مردان تفاوتی در درگیری با پوکی استخوان ندارند اما یایسگی و سن دو عامل مهم در ایجاد پوکی استخوان هستند.

تشخیص استئوپروز چگونه است؟

بهترین روش غربالگری این بیماری تست تراکم استخوان است که می توان سالانه آن را انجام داد. بر اساس این تست می توان افراد را در سه دسته سالم, با کاهش تراکم استخوان و با پوکی استخوان تقسیم کرد.

استئوپروز چگونه درمان می شود؟

درمان با اقدامات زیر و پایش سالانه و یا هر دو سال انجام می شود.

تجویز ویتامین دی3:

مصرف ویتامین دی برای افراد 20-50 ساله روزانه 200 واحد

برای افراد 51-70 ساله روزانه 400 واحد

برای افراد بالای 70 سال روزانه 600 واحد لازم است.

کلسیم: میزان 1000 تا 1500 میلی گرم کلسیم و متوسط 1200 میلی گرم روزانه لازم است. (کلسیم می تواند از دست دادن استخوان را به تاخیر بیندازد اما آن را متوقف نمی کند.)

هورمونهای زنانگی استروژن و پروژسترون: مثل رالوکسیفن . این دارو در پوکی استخوان لگن موثر است. (این داروها فقط جلو پیشرفت بیماری را می گیرند.)

بیسفوسفونات ها : مثل آلندرونیت که نقش مهمی در درمان استئوپروز دارند. این دارو هم در درمان و هم در پیشگیری از پوکی استخوان موثر است. مصرف طولانی مدت این دارو به علت عوارض آن توصیه نمی شود. این دارو هم در پوکی استخوان لگن و هم مهره ها موثر است.

کلسی تونین: این دارو نقش استخوان سازی ندارد اما از کاهش دانسیته استخوان جلوگیری می کند. و فقط بر مهره ها تاثیر دارد. مصرف آن برای 6 ماه در سال توصیه می شود.

داروهای تزریقی: که به صورت هر 6 ماه و یا سالانه یکبار توصیه می شوند.

ورزش: انجام ورزش های هوازی و منظم مثل شنا کردن, دویدن و دوچرخه سواری در جلوگیری از کاهش تراکم استخوان موثر است.

تغذیه: مصرف لبنیات به عنوان منبع غنی کلسیم توصیه می شود. هر لیوان شیر حاوی 200 میلی گرم کلسیم است.